Chứng khoán đang ngày càng trở thành kênh đầu tư hấp dẫn và nhận được nhiều sự quan tâm. Để đem lại hiệu quả, trước tiên nhà đầu tư cần phải có sự tìm hiểu kỹ lưỡng về kênh đầu tư này. Vậy chúng ta cần biết những gì khi nói về thị trường chứng khoán, và đặc biệt là câu chuyện về thị trường chứng khoán Việt Nam. Anh/chị hãy cùng TechProfit theo dõi bài viết dưới đây nhé.

Thị trường chứng khoán là gì?

Thị trường chứng khoán là hệ thống bao gồm những người mua, người bán và hoạt động giao dịch các loại chứng khoán như cổ phiếu, trái phiếu,... Các giao dịch này diễn ra thông qua các sàn giao dịch chứng khoán, nơi mà giá trị của cổ phiếu được xác định dựa trên cung cầu của thị trường.

Đặc điểm của thị trường chứng khoán

  • Tính thanh khoản: là khả năng chuyển đổi từ chứng khoán sang tiền mặt và ngược lại. Thị trường chứng khoán thường có độ thanh khoản cao, tạo điều kiện cho nhà đầu tư và doanh nghiệp thực hiện các giao dịch nhanh chóng và hiệu quả, điều này cũng khiến thị trường chứng khoán trở nên hấp dẫn hơn so với nhiều loại hình đầu tư khác.
  • Tính sinh lời: phản ánh khả năng trong việc tạo ra lợi nhuận cho nhà đầu tư qua các nguồn thu như chia cổ tức hay biến động tăng giá cổ phiếu. Những yếu tố như biến động giá cả, thanh khoản và ảnh hưởng từ môi trường kinh tế, chính trị và tâm lý đều tác động đến tính sinh lời của thị trường.
  • Tính rủi ro: thể hiện qua sự biến động của thị trường qua tác động của tâm lý, vĩ mô, chính trị hay từ chính các doanh nghiệp. Một số rủi ro có thể kể đến như rủi ro thị trường, rủi ro thanh khoản, rủi ro chính trị, rủi ro thông tin bất cân xứng,…

Các chủ thể tham gia thị trường chứng khoán

  • Tổ chức phát hành chứng khoán: là các bên thực hiện bán các sản phẩm tài chính trên thị trường chứng khoán để huy động vốn hoặc đạt được những mục tiêu đề ra, đóng vai trò cung cấp hàng hóa cho thị trường. Tổ chức phát hành chứng khoán có thể các doanh nghiệp phát hành cổ phiếu, trái phiếu nhằm có vốn để thực hiện sản xuất kinh doanh; Chính phủ phát hành trái phiếu Chính phủ và thực hiện các biện pháp điều tiết vĩ mô; hoặc tổ chức tài chính với các công cụ như trái phiếu, chứng chỉ thụ hưởng,...
  • Nhà đầu tư tổ chức: thường là các ngân hàng, quỹ đầu tư, công ty tài chính, quỹ bảo hiểm xã hội,... Các nhà đầu tư tổ chức thường có tiềm lực tài chính lớn mạnh để đầu tư chứng khoán với khối lượng lớn, bên cạnh lợi thế về thông tin và chiến lược đầu tư từ những đội ngũ quản lý chuyên nghiệp và kinh nghiệm.
  • Nhà đầu tư cá nhân: là những cá nhân tham gia thị trường chứng khoán nhằm tìm kiếm lợi nhuận và thường chiếm số động trên thị trường. Họ có thể là những nhà đầu tư "tay mơ" hoặc là những "dân chuyên" với số vốn lớn và chuyên môn cao. Tuỳ vào kiến thức, tiềm lực tài chính, phong cách giao dịch, khẩu vị rủi ro mà mức lợi nhuận kỳ vọng và chiến lược của các nhà đầu tư cá nhân cũng khác nhau.
  • Các môi giới trung gian: gồm công ty chứng khoán hoặc các trung gian tài chính khác. Công ty chứng khoán đóng vai trò đứng giữa người mua và tổ chức phát hành, cung cấp các dịch vụ hỗ trợ nhà đầu tư giao dịch trên thị trường. Bên cạnh đó, các công ty này còn những nghiệp vụ khác như môi giới chứng khoán, cho vay ký quỹ, tự doanh, lưu ký,...
  • Các tổ chức liên quan: Gồm các cơ quan, chủ thể giúp thị trường chứng khoán vận hành và đảm bảo tính minh bạch, pháp lý, ví dụ như Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước, Sở giao dịch chứng khoán, Trung tâm lưu ký chứng khoán.

 

=> Ưu đãi 15 ngày trải nghiệm miễn phí toàn bộ tính năng khi Đăng ký Bộ Công Cụ Hỗ Trợ Đầu Tư của TechProfit: https://techprofit.vn/signup?utm_source=web08

Chức năng của thị trường chứng khoán

  • Huy động vốn: Doanh nghiệp có thể huy động nguồn vốn thông qua phát hành cổ phiếu và trái phiếu trên thị trường chứng khoán, qua đó có thêm nguồn tiền để phục vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh và đầu tư. Cách vận hành này giúp tạo nên dòng luân chuyển vốn hiệu quả, hỗ trợ các hoạt động đầu tư và thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế.
  • Tạo thanh khoản: Thị trường chứng khoán tạo điều kiện cho việc mua bán chứng khoán một cách dễ dàng và thuận tiện, giúp nâng cao tính thanh khoản của các sản phẩm tài chính này.
  • Đánh giá hoạt động của doanh nghiệp: Các doanh nghiệp khi niêm yết trên sàn sẽ phải công khai các thông tin về hoạt động kinh doanh, giúp nhà đầu tư dễ dàng hơn trong việc đánh giá sức khỏe tài chính và tình hình kinh doanh của doanh nghiệp, giúp đưa ra quyết định đầu tư đúng đắn hơn.
  • Tạo ra môi trường đầu tư với tiềm năng sinh lời cao: Bên cạnh gửi tiết kiệm ngân hàng, vàng, bất động sản, chứng khoán cũng là một lựa chọn đầu tư đầy tiềm năng. Đây là kênh đầu tư an toàn và có tính minh bạch cao do nhận được sự bảo trợ từ Nhà nước. Các lựa chọn trên thị trường chứng khoán rất đa dạng, tuỳ vào số vốn, thời gian, khẩu vị rủi ro, kỳ vọng sinh lời mà nhà đầu tư có thể lựa chọn trading hoặc nắm giữ dài hạn, mua cổ phiếu, trái phiếu hay chứng chỉ quỹ.
  • Giúp chính phủ điều chỉnh chính sách kinh tế: Tình hình nền kinh tế sẽ phần nào được phản ánh thông qua tình trạng và biến động của thị trường chứng khoán. Nền kinh tế tăng trưởng tốt sẽ giúp thị trường khởi sắc nhờ tâm lý lạc quan cũng như những kỳ vọng tích cực của nhà đầu tư, trong khi sự tiêu cực sẽ khiến thị trường sụt giảm trong bối cảnh nền kinh tế đi xuống. Thông qua thị trường chứng khoán, Nhà nước có thể thực hiện các chính sách vĩ mô về tài chính - tiền tệ, kiểm soát lạm phát bằng những công cụ như mua, bán trái phiếu chính phủ,...

Phân loại thị trường chứng khoán

Thị trường chứng khoán sơ cấp

Thị trường chứng khoán sơ cấp là nơi mua bán các chứng khoán được phát hành lần đầu (IPO), vốn từ nhà đầu tư sẽ được chuyển sang tổ chức phát hành qua việc mua các chứng khoán mới phát hành. Người mua trên thị trường sơ cấp là hầu hết là các quỹ đầu tư hay các tổ chức tài chính lớn.

Ví dụ: Vào năm 2023, doanh nghiệp A phát hành lần đầu (IPO) 10 triệu cổ phiếu với mức giá là 10.000đ/cổ phiếu. Việc phát hành lần đầu 10 triệu cổ phiếu của doanh nghiệp A được thực hiện trên thị trường sơ cấp.

Thị trường chứng khoán thứ cấp

Thị trường chứng khoán thứ cấp là nơi giao dịch các chứng khoán đã được phát hành trên thị trường sơ cấp. Đây là giao dịch các chứng khoán đã được phát hành, giúp đảm bảo tính thanh khoản. Các nhà đầu tư thực hiện giao dịch mua bán trên thị trường thứ cấp nhằm tìm kiếm lợi nhuận, nhận các khoản thu nhập cố định hàng năm (nhận cổ tức,...) hoặc cất giữ các tài sản tài chính.

Ví dụ: 10 triệu cổ phiếu của doanh nghiệp A sau khi phát hành sẽ được giao dịch mua đi bán lại với các mức giá khác nhau bởi các nhà đầu tư. Việc giao dịch này diễn ra trên thị trường thứ cấp.

Tổng quan thị trường chứng khoán Việt Nam

Các cột mốc phát triển của thị trường chứng khoán Việt Nam

  • Tháng 11/1996: Thành lập Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước.
  • Tháng 7/1998: Thị trường chứng khoán Việt Nam chính thức được khai sinh. Trung tâm giao dịch Chứng khoán TP.Hồ Chí Minh được thành lập.
  • 28/07/2000: Phiên giao dịch đầu tiên với 2 cổ phiếu REE và SAM.
  • 2005: Ra mắt Trung tâm Giao dịch chứng khoán Hà Nội vào ngày 08/03/2005.
  • 2006: 74 doanh nghiệp mới niêm yết trên sàn HOSE, vốn hóa thị trường tăng từ 7.400 lên 148.000 tỷ đồng.
  • 2007: Luật Chứng khoán đầu tiên có hiệu lực từ 01/07/2007.
  • 06/02/2012: Chỉ số VN30 lần đầu tiên được ra mắt.
  • 2017: Thị trường chứng khoán phái sinh được đưa vào vận hành. Trong năm này, vốn hóa thị trường tăng hơn 70%, tỷ lệ trên GDP lần đầu vượt 50%.

Tính đến cuối tháng 10/2023, có khoản 1600 cổ phiếu đang niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam, với quy mô vốn hoá hơn 5.500 nghìn tỷ đồng, tăng 6,4% so với cuối năm 2022.

Nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam

Nâng hạng thị trường chứng khoán là một trong những mục tiêu lớn mà Chính phủ hướng tới, với việc đặt ra mục tiêu như: quy mô vốn hóa thị trường cổ phiếu đạt 100% GDP vào năm 2025 và đạt 120% GDP vào năm 2030; dư nợ thị trường trái phiếu đạt tối thiểu 47% GDP (trong đó dư nợ trái phiếu doanh nghiệp đạt tối thiểu 20% GDP) vào năm 2025 và đạt tối thiểu 58% GDP vào năm 2030; thị trường chứng khoán phái sinh tăng trưởng trung bình khoảng 20-30%/năm trong giai đoạn 2021 - 2030.

Thị trường chứng khoán Việt Nam đang hướng tới sự phát triển qua các bước nâng hạng, nhằm đạt được sự ổn định, hiệu quả, bền vững. Với mục tiêu trở thành kênh huy động vốn quan trọng, đóng góp tích cực cho nền kinh tế, thị trường sẽ được cam kết duy trì tăng trưởng về quy mô và chú trọng vào việc nâng cao chất lượng. Ngoài ra, sự phát triển của các công cụ tài chính xanh và bền vững sẽ được ưu tiên, cùng với việc đẩy mạnh chuyển đổi số trong lĩnh vực chứng khoán.

Đồng thời, hệ thống quản lý và giám sát thị trường cũng đang được xây dựng và tích hợp công nghệ thông tin hiện đại, nhằm tăng cường khả năng quản lý và theo dõi. Quan trọng hơn, thị trường chứng khoán Việt Nam đang mở rộng liên kết và hội nhập quốc tế, từng bước thu hẹp khoảng cách với các nước phát triển.

Có nên tham gia vào thị trường chứng khoán không?

Những lợi ích khi tham gia thị trường chứng khoán

  • Cơ hội gia tăng tài sản: Khi tham gia vào thị trường chứng khoán, nhà đầu tư có thể kiếm lời từ việc mua cổ phiếu ở giá thấp và bán khi giá lên cao. Tuỳ vào mục tiêu lợi nhuận và khẩu vị rủi ro, nhà đầu tư có thể lựa chọn trading nhằm hưởng lợi chênh lệch giá trong ngắn hạn, hoặc đầu tư dài hạn vào các cổ phiếu có tiềm năng tăng trưởng cao và nhận cổ tức định kỳ. Với những người mới, việc gửi gắm vốn đầu tư của mình vào các quỹ đầu tư được quản lý bởi các chuyên gia giàu kinh nghiệm cũng là sự lựa chọn hợp lý.
  • Đa dạng hóa danh mục đầu tư: Bên cạnh gửi tiết kiệm ngân hàng, vàng hay bất động sản, chứng khoán cũng là một kênh đầu tư đầy tiềm năng với tính thanh khoản cao, lợi nhuận hấp dẫn và không cần số vốn quá lớn. Ngay trên thị trường chứng khoán cũng có nhiều sự lựa chọn khác với lợi nhuận kỳ vọng và rủi ro khác nhau như cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ,... để nhà đầu tư quan tâm. Vì vậy, việc tham gia thêm một kênh đầu tư đầy triển vọng sẽ giúp chúng ta đa dạng hoá được danh mục đầu tư của mình, đem lại sự an tâm lớn hơn.
  • Nâng cao kiến thức: Việc tham gia thị trường yêu cầu nhà đầu tư cần nắm bắt nhiều thông tin về vĩ mô, thị trường, doanh nghiệp. Qua đó, nhà đầu tư sẽ nâng cao được các kiến thức về tài chính cũng như nhanh nhạy hơn với các thông tin qua quá trình tham gia thị trường.

Những lưu ý khi tham gia thị trường chứng khoán

  • Có kế hoạch và mục tiêu rõ ràng: Trước khi bước chân vào thị trường, nhà đầu tư cần phải hiểu rõ về chính bản thân mình trước. Số vốn bao nhiêu, mức độ chấp nhận rủi ro thế nào, thời gian có thể bỏ ra để theo dõi thị trường, lợi nhuận kỳ vọng,.. là những câu hỏi cần phải trả lời. Qua đó, mỗi nhà đầu tư sẽ lựa chọn cho mình phong cách đầu tư, đồng thời xây dựng kế hoạch và mục tiêu rõ ràng, và đặc biệt phải có sự kỷ luật theo sát kế hoạch đã đề ra.
  • Đừng bỏ hết "trứng" vào một giỏ: Nhà đầu tư nên tránh bỏ hết vốn liếng của mình vào thị trường hay vào một mã cổ phiếu nào đó. Chúng ta có thể đa dạng danh mục mình qua các kênh đầu tư như gửi tiết kiệm, mua vàng,... hoặc lựa chọn phân bổ vào các sản phẩm tài chính như trái phiếu, cổ phiếu, chứng chỉ quỹ. Tuy vậy, việc đa dạng quá cũng không tốt khi khiến nhà đầu tư mất thời gian và gặp khó khăn trong việc theo dõi và xử lý danh mục.
  • Không ngừng trau dồi kiến thức: Thị trường luôn biến động, nhà đầu tư cũng cần không ngừng trau dồi kiến thức và nâng cao kỹ năng để "bắt kịp" thị trường. Với những nhà đầu tư mới tham gia, việc tìm hiểu những kiến thức căn bản là vô cùng quan trọng. Để trang bị thêm những kiến thức cơ bản và trọng tâm về phân tích cơ bản, phân tích ngành và phân tích kỹ thuật, nhà đầu tư có thể tham gia khóa học miễn phí Let's Investing cùng TechProfit.

 

Như vậy là sau bài viết, nhà đầu tư đã trang bị được cho bản thân những kiến thức căn bản nhất về thị trường chứng khoán như đặc điểm, chức năng, các chủ thể tham gia, cũng như hiểu hơn về thị trường chứng khoán Việt Nam đầy tiềm năng. Hy vọng với những hiểu biết này, bạn đọc sẽ có thêm sự tự tin trước khi bước chân vào kênh đầu tư đầy hấp dẫn, nhưng cũng không kém phần rủi ro này.